e e TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP KHOA LAM HOC KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP NGHIÊN CỨU THỤC TRẠNG KHAI THÁC, SU DUNG VA GAY TRONG MOT SO LOAI CAY LAM SAN NGOAI GO TAI XA VAN PHUONG, HUYEN NHO QUAN, TINH NINH BINH NGANH: KN&PTNT MÃ SỐ : 308 l§c n hướng dẫn : Pham Quang Vinh Sinh viêh thực hiện : Nguyén Thi Giang 4 : 2008-2012 Khoá học i: i Peat TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP KHOA LÂM HỌC KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG KHAI THÁC, SỬ DỤNG VÀ GÂY TRỒNG MỘT SỐ LOÀI CÂY LÂM SẢN NGOÀI GỖ TẠI XÃ VĂN PHƯƠNG, HUYỆN NHO QUAN, TỈNH NINH BÌNH NGÀNH: KN&PTNT MA SO :308 uchién : Pham Quang Vinh , a hoe! 7 : Nguyén Thi Giang figs : 2008-2012 Hà Nội — 2012 LỜI NÓI ĐÀU Được sự đồng ý của Ban chủ nhiệm khoa Lâm học, Bộ môn Nông lâm kết hợp, Trường Đại học Lâm Nghiệp, tôi đã thực hiện đề tài: “Nghiên cứu thực trạng khai thác, sử dụng và gây trồng một số loài cây lâm sản ngoài gỗ tại xã Văn Phương, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình” với sự hướng dẫn của thầy Phạm Quang Vinh đã nhận được sự giúp đỡ Để hoàn thành được đề tài nghiên cứu này, tôï nhiệt tình của thầy giáo hướng dẫn, các cán bộ jèn quốc gia Cúc Phương và các cán bộ, nhân dân xã Văn Phương — Nho Qui i Binh Do năng lực bản thân và thời gian thực hiện khoá luận có hạn nên khoá luận không thể tránh khỏi sai sót Vì vậy, DO, "SG được sự góp ý của thay cô và các bạn đề bài khoá luận đượcÂhnoi thiệ»n Kon Tôi xin chân thành cảm ơn! 9 Xu4flfai ngày 2 tháng 6 năm 2012 y Sinh viên + ^ — Nguyễn Thị Giang SY “ten Ve ©4 MỤC LỤC Phần 1 ĐẶT VẤN Ð Phần 2 TÔNG QUAN VAN DE NGHIÊN CỨU 2.1 Khái niệm về LSNG trên thế giới 2.2 Những nghiên cứu về LSNG ở Việt Nam 2.2.1 Những nghiên cứu về LSNG 2.2.2 Những nghiên cứu về LSNG 2.3 Tình hình khai thác, sử dụng cây LSNG ở Việ 2.4 Tình hình trồng cây LSNG a 2.4.1 Trồng cây LSNG trong khu vực kinh tê Nhànước: 2.4.2 Trồng cây LSNG trong nhân dân 2.4.2.1 Những loài cây LSNG trồng dưới tánrừng : 2.4.2.2 Một số loài cây LSNG trồng ngoai rim; NGHIÊN 2.4.2.3 Thuần hóa cay LSNG : 2.4.2.4 Xuất nhập khẩu và dẫn giống cây LSNG CỨU 17 Phan 3 MUC TIEU, NOI DUNG, PHƯỚNG PHÁP 3.1 Mục tiêu nghiên cứu, 2 3.1.1 Mục tiêu tổng quát 3.3.2 Phương pháp cụ của Phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham 3.3.3 Sử dụng một số công liệu l8 CỨU VÀ THẢO LUẬN gia của người dân (PRA) 22 sinh, kinh tế, xã hội khu vực nghiên 1.23 3.3.4 Phương pháp xử lý số Phần 4 KÉT QUẢ NGHIÊN cứu 23 4.1, Dac diém ty nhién, dan 4.1.1 Đặc điểm tự nhiên 4.1.2 Đặc điểm kinh tế và tổ chức sản xuất cin OT 4.1.3 Đặc điểm dan cur va x WOi cccccscscsessscssscedeceseesesseecsnntecsesssetnnns oe 4.2 Két quả điều tra và phân loại cây LSNG có tại địa phương 30 4.2.1 Kết quả điều tra về các loài cây LSNG 4.2.2 Kết quả phân loại cây LSNG 4.3 Kết quả đánh giá hiện trạng khai thác, sử dụng và LSNG tại địa phương, : 4.3.1 Kết quả đánh giá hiện trạng khai thác, sử địa phương 4.3.2 Kết quả đánh giá tình hình gây trồng cây G tại địa phương 4.4 Kết quả phân tích vai trò của cây „co với người dân địa phương 40 4.4.1 Hiệu quả về mặt kinh tế 4.4.2 Hiệu quả về mặt xã hội 4.5 Đề xuất các giải pháp phát trì 4.5.1 Cơ sở đề xuất các giải wh 4.5.2 Các giải pháp để phát triền câyLSNG tai địa phương #7 Phần 5 KÉT LUẬN, KIÉ : DANH MUC CAC CHU VIET TAT LSNG : Lam san ngoai g6 VQG HGĐ : Vườn quốc gia NN&PTNT : Hộ gia đình FAO HDBT Nông nghiệp và phát tri VNDCCH : Tổ chức nông lương li : Hội đồng bộ trưở THCS : Việt Nam Dân cj UBND : Trung học cơ $ở HTX : Ủy ban nha Soy SS KNKL : Hợp tác ã ‘yr : Khuyến nông khuyến lâm DANH MỤC CÁC BẢNG Bang 1.1 Các loài cây trồng dưới tán rừng Biểu 3.1: Các loài cây LSNG có tại địa phương . cseoee.e ]Ø Bảng 4.1: Hiện trạng sử dụng đất xã Văn Phương Bảng 4.2: Bảng phân loại cây LSNG theo giá trị sử dụng sss đo ernasasssseooiTL & 33 Bảng 4.3: Bảng phân loại cây LSNG theo bộ phận sử dụn Bảng 4.4: Bảng phân loại cây LSNG theo dạng thcânây 33 we wv Bang 4.5: Hiện trạng khai thác, sử dụng một se ai cay LSNG tai dia phuong 35 Bang 4.6: Kết quả cho điểm, xếp hạng các Xi cây y LENG đang khai thác 37 Bảng 4.7: Tình hình gây trồng cây LSNG'tạiÀã Văn TÌhườiiÊy Bảng 4.8: Kết quả cho điểm, xếp hạng các loài cây LSNG dang va sé gay trong & Bang 4.12: Bang tong]hop newbs ce Hi)0 0727170277077 4 Pop Bang 4.13: Két qua phân tích SWOT về phát triển cây LSNG tại xã Văn Phương M „ 44 triển cây LS DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐÒ Biểu đồ 4.1: Tỷ lệ cây LSNG phân theo giá trị sử dụng Biểu đồ 4.2: Tỷ lệ cây LSNG phân theo dạng sống .š¿ -s se 34 Phần 1 DAT VAN DE Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, có điều kiện tự nhiên thuận lợi nên tài nguyên rừng phong phú và đa dạng Đã từ lâu, tài nguyên rừng gắn bó với đời sống của nhân dân ta, đặc biệt đối với đồng bào các dân tộc sinh sống ở vùng núi và trung du Rừng không chỉ có giá trị to lớn trong việc bảo vệ môi trường sinh thái, phòng hộ, an ninh quốc phòng.: mà rừng còn giữ vai trò quan trọng trong việc cung cấp gỗ và lâm sản ngoài gỗ (LSNG) Trong những năm trước đây, khi tài nguyên rừng nước ta còn fhiều, người dân chỉ tập trung khai thác gỗ, còn LSNG được coi như là sản phẩm phụ của rừng, do thu nhập từ nguồn LSNG này thấp hơn so với gỗ Nhưng hiện nay, do số lượng và chất lượng rừng đang bị suy giảm mạnh, hơn nữa có chính sách đóng cửa rừng của Nhà nước đã tác động mạnh đến thu nhập của người dân sống gần rừng, phụ thuộc vào rừng Lúc này hoạt động khai thác từng của người dan được chuyển sang khai thác các loại LSNG Nhữ-cầu các sản phẩm này không những ngày càng tăng đối với thị trường tong nước mà giá trị xuất khẩu của chúng cũng ngày một tăng Ngoài ra, Lag, còn có vai trò xã hội lớn, chúng mang lại việc làm cho hàng triệu người và đóp phần: -tích cực trong chương trình xóa đói giảm nghèo ở các vùng nông thôn miền, núi Do đó, cách nhìn nhận về vai trò của nguồn tài nguyên L§NG ở Việt 'Nam đã thay đổi LSNG ngày càng khẳng định vai trò của nó i sinh kế của người dân nông thôn, đặc biệt là người dân ving cao, ving soau, d} a Gia tri ` =) ia các loài thực vật cho LSNG thể hiện ở nhiều khia canh khác nhat` cấp lương thực thực phẩm, vật liệu xây dựng, nguyên liệu thủ công mỹ nghệ, dược phẩm đến giải quyết việc làm, phát triển ngành nghề, bảo tồn và phát huy kiến thức bản địa, tôn tạo nét đẹp văn hóa, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống nhiều mặt của người dân, đặc biệt là những người dân nghèo (FAO, 1994) Tuy nhiên, thông tin về các loài thực vật cho L8NG có giá trị kinh tế cao còn rất ít, nên chưa phát huy đầy đủ các lợi ích mà 1 LSNG dem lai Để LSNG đóng góp quan trọng vào sự nghiệp phát triển miền núi hơn nữa, cần tập trung nghiên cứu xác định các sản phẩm có khả năng, mang lại thu nhập về kinh tế cũng như kĩ thuật gây trồng, chăm sóc, nuôi dưỡng chúng gắn với quản lý rừng bền vững, đồng thời cần xây dựng và quảng bá những mô hình trình diễn về gây trồng, khai thác, chế biến LSNG để người dân học tập và làm cơ sở chuyển giao công nghệ phát triển LSNG Như vậy, vấn đề đặt ra hiện nay là phải nâng cao hiểu biết về LSNG cho người dâđểñhọ khái thác, sử dụng và gây trồng đâm bảo phát triển bền vững nguồn tài nguyên L8NG Xã Văn Phương, huyện Nho Quan, tỉnhNinh Đình là một xã thuộc vùng đệm của Vườn quốc gia Cúc Phương nên cuộc sống của ¡ người dân còn phụ thuộc vào rừng, nhất là nguồn LSNG Các oat ‘dong "khai thác và buôn bán LSNG diễn ra thường xuyên, không theo© guy luật nảo, giá cả không ổn định và không chịu sự quản lý chặt chẽ củamột cơcơ ‹quan chức năng nào Đã có những nguồn tài nguyên LSNG bị cạn kiệt do người dân chưa chú ý tới việc gây trồng, chăm sóc, quản lý và khai thác một- seach hop lý Để bảo vệ và phát triển bền vững LSNG cho sinh kế của cộng đồng địa phương, việc tìm hiểu thực trạng khai thác, sử dụng và gây trồng các loài cây LSNG là rất cần thiết Vì vậy, tôi thực hiện đề tài: “Nghiên b6 thực trang khai thác, sử dụng và gây trồng một số loài cây LSNG tại xã Văn Phường, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình”